W oczach wielu Chrystus umarł na krzyżu na darmo, niepotrzebnie. Ale ta miłość, która jest gotowa kochać nawet za darmo, na darmo – ta miłość odkupiła świat, ta miłość przekonała świat. To jest najwyższy poziom miłości: umieć kochać na darmo.
Idę do szkoły uczyć dzieci i wiem, że to jest na darmo. Kładąc dar mojej katechezy, mojej pracy, mojego wysiłku, muszę na górze położyć możliwość daremności, ponieważ bez tej możliwości nie będę kochał. Kto kocha tylko wtedy, kiedy to jest z jakimś sukcesem, z jakimś powodzeniem, kocha do pewnej granicy, która się szybko skończy. Umieć kochać na darmo – taka miłość przetrwa.
Znam takie małżeństwo – to jest przepiękna historia. Kiedy po kilku właściwie latach żona opuściła męża, odeszła z dziećmi, w inny związek, oczekując jakiejś zamglonej przyszłości, ten mąż, lekarz z zawodu, czekał na nią. Wszyscy mówili: “Głupi jesteś”, “Przystojny jesteś, jesteś lekarzem, dobrze zarabiasz, znajdź sobie kogoś. To jest na darmo, że ty czekasz. Na darmo”. Ale on czekał, wiele lat czekał, kochał ją na darmo, wiedział, że nie przyjdzie. A ona wiedziała, że on czeka, ludzie jej donosili: Kazik czeka. “To jest bez sensu, idiota, przecież ja mam związek, ja do niego nigdy nie wrócę”. Ale gdy się po latach okazało, że jej związek okazał się kolejną iluzją, poranił ją bardziej, niż się spodziewała, ta daremność jej męża zwyciężyła. Ona wróciła do niego. Do dzisiaj ludzie w tej miejscowości pamiętają tę scenę, jak on wybiegł; jak ona szła z tymi dziećmi, zmęczonymi, spłakanymi. Wybiegł i ją przytulił. Miłość na darmo, miłość, która potrafi kochać na darmo, przekona.
Miłość na darmo odkupiła świat. Gratis et frustra. Błogosławieni, którzy umieją kochać gratis et frustra. Na darmo poszła Maria Magdalena do grobu. Nie dość, że umarł, to Go tam jeszcze nie ma. To jest jakby najwyższy poziom, to jest coś niezwykłego we wzajemnej miłości. Gartis et frustra. Omnis omnis. Kto kocha tylko wtedy, kiedy nie jest to na darmo, szybko przestanie kochać.
Co to znaczy «czuwam»? To znaczy, staram się być człowiekiem sumienia. Że tego sumienia nie zagłuszam i nie zniekształcam. Nazywam po imieniu dobro i zło, a nie zamazuję. Wypracowuję w sobie dobro, a ze zła staram się poprawiać, przezwyciężając je w sobie. To taka bardzo podstawowa sprawa, której nie można pomniejszać, zepchnąć na dalszy plan. Nie, nie… Ona jest wszędzie i zawsze pierwszoplanowa. Jest zaś tym ważniejsza, im więcej okoliczności zdaje się sprzyjać temu, abyśmy tolerowali zło, abyśmy łatwo się z niego rozgrzeszali. Zwłaszcza, jeżeli tak postępują inni.
«Czuwam», to znaczy dalej – dostrzegam drugiego. «Czuwam», to znaczy miłość bliźniego, to znaczy podstawowa międzyludzka solidarność.
O Synodzie Biskupów nt. młodzieży
